E cóste
da nóstra uiza en inmüggiu lunghe e tantu diverse da ‘n puntu
à l’otru, en próppiu ‘na mâveggia: fiordi, canè prufundi che
se ‘nfìan inta tera, vasche, anfiteotri natüroli, rócche che
pòian stattue in mézu du mò, spiagge pe tütt’i güsti, uizótti…
gh’è de tüttu cumm’à Zéna.
À Gregoli
de l’uiza, a cósta a se stie in sciû mò e a fa ‘na Punta
ciatta, tütta feta de scianasöe. Chì se pö amiò, incantè, ‘na
mariciadda ch’a l’è in spetacculu, a scügéa a se cröve tütta
de scciümma gianca che, primma de caze, po ch’a l’ö aribose in
sé.
Asbasciandu versu Lebécci, a costa a l’è tütta in vagni e
végni de spurgense e rientranze, se gh’atröve e famuze
“falesie”, rócche êtiscime che se càccian à piccu in mò e,
impruvizamente, se orve in canò, cumme di picin “fiordi”,
perché scì, inta nóstra uiza gh’è tüttu, ma tüttu picin.
Câlunga,
Câvinogra, Cô de Mamerussu, Côdufigu, en i “fiordi” ciü
impurtanti.
E
punte ciü lunghe en: Punta de Óche, a Buruňa, Punta Nàigra, Punta
de Côdufigu, Capo Sandalo, Punta de Caporosso, o anche “u
Béccu”. Inte stu puntu chì se gh’atröve e ciü impurtanti
altésse da cósta, dai 130
ai 150 méttri, u Fanò, ch’u l’è ün di ciü impurtanti du
Mediteragnu, e “L’Oasi del Falco della regina”.
Asbasciandu à Mezigiurni, a cósta a l’asbasce e a se ‘ngurfe,
fiň’a arivò au Sparmadù, dunde gh’è l’ünica spiaggia dâ porte
de Punenti, infatti â Calétta se pö amiò in belìscimu tramuntu.
Virandu
ancun versu Mezigiurni fiňa au Tröggiu, au gurfu da Mezaluňa,
e â Conca, a cósta a se turne à fò eta e tütta rócche. Inte
stu pesin e rócche fan mille schersci: beliscime grótte, schen
p’asbasciò sensa rumpise u cóllu, otri schen missi tütt’in gìu
che po’ de vésse au campu spurtivu o inte ‘n anfiteatro dunde
l’ünicu artista che recite u l’è lé: u mò.
À porte i
duì giganti de pria in mézu du mò, e Chinólle, intu restu da
cósta gh’è e spiagge separè dai scügée, cuscì chi va à bagnose
da Girin, u nu se védde cun quéllu che l’è intu Zuncu.
Ste
spiagge en Bóbba, Guidi, Puntanàigra, Girin, Secagnu, Zuncu,
Deréaifurni, Canôfundu, Cantagaliňa. L’àina de spiagge a l’è
gianca e sutì; inte certi punti a l’è sens’àighe, inte otri
ghe n’è tante perché in föa gh’è i tasuin, ma, pau ciü, cue
mariciadde da stè, sparìscian; l’egua a l’è limpida e
trasparente e a fa di zöghi de lüxe ch’en na mâvéggia.
Tanti
scöggi in mézu au mò e picin uizótti abelìscian ancun de ciü a
nóstra uiza e sun: l’uiza Ciaňa, l’uizóttu di ratti à Gregoli,
invécce à Punenti gh’è l’uizóttu de Stéa, quéllu de Câvinogra
e u Córnu.
Anche e
Chinólle en scöggi in mézu au mò, pâ só beléssa en steti
dichiarè munumenti natüroli de l’Uiza.
