U tunnu u nu l’è ‘n pésciu ciattu, ma u l’ha u córpu
arundìau; u l’è scüu, cua pansa gianca, u l’è cuertu da póche
ma grósse résche e u l’ha de mascélle piňe de
denti picin e
apuntìi.
U pö vésse de duì tipi: u
tunnu russu ch’u l’arive anche à
trai o quattru méttri de lunghéssa e u
tunnu giancu ch’u l’è
‘nmüggiu ciü picin, se va ben u l’arive à ‘n méttru.
U tunnu u va deré à tütti i pésci, ma u l’atacche
specialmente quélli che vìvan in sciammi cumm’e sardégne, e
ainghe, e anciùe e anche séppie e calamarétti; u l’è in pésciu
veluce e u vive in prufundité, anche a 1000 méttri.
Versu arvì o mazzu u munte à galla, u l’abanduňe e egue
fràide de l’Oceano Atlantico, u passe pau stràitu de
Gibilterra e u l’arive inte téppide egue du Mediteragnu
pe do
e öve vixin ai cóste da Sardegna, da Sisilia, da Grecia e da
Tunexìa. Dóppu avài fetu e öve u repigge u vieggiu pe
turnò in
deré.
U tunnu u l’è puntuole inti só spustamenti e u se móve
delungu in gruppi nümeruxi e stu fetu u fasìlite a só pésca. I
tunni ch’arive intu Mediteragnu végnan peschè cue
tunèe, che
sun fete da tante risse unde i tunni arèstan imprexunè.
Quande u
ràixe u védde che ghe n’è tanti pe fò ‘na matansa,
ai fan anò inta “camera da morte” unde, de maniman che tìan
sciü a rissa, u spassiu u divente delungu ciü picin e alùa
se
sbattan cun disperasiun fiňa che möan o végnan aciapè cui
crócchi dai tunaiólli e îsè in scî vascélli unde cumunque, â
fin, möan.
Du tunnu tüttu l’è bun, nu se cacce via ninte, l’han
delungu ditu i nóstri végi. Infatti du tunnu se mange tüttu. E
üniche cóse che se scorte sun e ósse da tésta e a cua, che in
tempi ormoi pasè se ütilizòvan cumme cuncimme pâ tera, u
vegniva ciamàu “bàgali” e u l’éa ‘nmüggiu sercàu, anche s’u l’éa
cou.
